Phương pháp ngữ âm (Phonics)

Phương pháp ngữ âm (Phonics) là một trong những phương pháp truyền thống trong việc dạy trẻ học đọc và viết ngôn ngữ Anh. Giống như việc ghép vần trong tiếng Việt, phương pháp này giúp trẻ nhận biết các quy tắc cơ bản của ngữ âm và áp dụng chúng khi nhìn chữ để đọc. Có những luật ngữ âm như sau:       

• Nguyên âm đơn: a, u, i, e, o
• Nguyên âm đôi: ai, ea, ee, oa, oi, oo, ou, ow
• Phụ âm đơn: b, c, d, f, g, h, j, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, w, x, y, z
• Phụ âm kép:

• Phụ âm pha trộn:

• Âm pha trộn đứng đầu: br, cr, dr, fr, gr, pr, tr, wr, bl, cl, fl, gl, pl, sl, scr, str, sm, sn, sp, sc, sk
• Âm pha trộn đứng cuối: ck, ce, ct, ft, lk, ll, lt, ld, mp, nd, ng, nk, nt, st

• Phụ âm ghép: sh, ch, th, wh, ph

• Những âm ghép khác: i_e, o_e, u_e, a_e, ey, ay
• Những quy luật phát âm khác: âm e câm, âm h câm, âm r: ar, er, ir, or, ur…

Ngữ âm (Phonics) là một loạt các quy luật phát âm mà trẻ phải học bằng cách ghi nhớ, sau đó ứng dụng vào giải mã những từ trẻ cần đọc, bao gồm cả những từ hoàn toàn mới mà trẻ chưa từng gặp bao giờ.

Ngoài ra, với Monkey Stories, trẻ được dạy một luật, ví dụ: âm e câm, và được luyện đọc từ chứa âm e câm, chúng sử dụng quy luật này trong một từ mà chúng thấy, trẻ nhận ra là từ này có bao gồm quy luật phát âm đó, não trẻ tư duy liên kết lại kiến thức, ngay sau đó trẻ phát âm ra đó là âm e câm, được chứa trong từ vựng đó. Trẻ sẽ thao tác như vậy khi gặp các từ vựng khác, nhờ đó kết quả là trẻ có thể đọc được những từ mà trẻ chưa từng gặp bao giờ.

Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là trẻ cảm thấy khó khăn khi phải ghi nhớ những quy luật ngữ âm (Phonics). Để hạn chế những khó khăn này, một vài kinh nghiệm đã được rút ra trong quá trình dạy trẻ bằng phương pháp ngữ âm (Phonics):

Những quy luật ngữ âm (Phonics) nên được dạy một cách càng đơn giản càng tốt và những quy luật nào đơn giản hơn sẽ được giới thiệu tới bé trước tiên. Ví dụ, khi dạy nguyên âm, bạn sẽ làm trẻ cảm thấy bị lẫn lộn khi nói với trẻ về kiến thức “nguyên âm ngắn và nguyên âm dài”.

Thay vì đó, bạn hãy chủ động dạy trẻ nguyên âm ngắn trước. Rồi khi trẻ gặp những nguyên dài, thì bạn lại tiếp tục dạy trẻ cách phát âm nguyên âm dài đó. Điều này có nghĩa, hãy dạy cho bé luật đơn giản trước, rồi từ từ hướng dẫn những quy tắc phức tạp hơn sau này.

Khi dạy trẻ phát âm thông qua phương pháp ngữ âm (Phonics) hãy lưu ý: mỗi khi từ được đọc đến đâu, cần có sự thay đổi màu trong kí tự từ, có nghĩa cần bôi đậm kí tự được phát âm, rồi thao tác này sẽ xuất hiện lần lượt với các kí tự được phát âm tiếp theo trong cùng một từ, hay còn gọi là phong cách karaoke-style. Điều này giúp trẻ dễ theo dõi quy luật hơn, từ đó nhận diện và phát âm từ chính xác.

Tóm lại, Phonics là một phương pháp tốt giúp trẻ học đọc hiệu quả. Tuy nhiên cần chú ý những nhược điểm mà nó đem lại để tìm cách khắc phục phù hợp và kịp thời đối với từng trẻ khác nhau.

Xem thêm:

• Hiểu về Monkey Phonics - Giúp bé học tiếng Anh dễ như tiếng Việt
• Hướng dẫn học Monkey Phonics - Giúp trẻ đánh vần tiếng Anh dễ như tiếng Việt

Phương pháp đọc toàn chữ (Whole words)

Nếu như phương pháp ngữ âm (Phonics) là phương pháp học đọc “part-whole” (từng phần riêng lẻ) thì phương pháp đọc toàn chữ (Whole words) là phương pháp dạy trẻ học đọc thông qua cả bề mặt từ. Phương pháp này cần thiết bởi trong thực tế, có một lượng từ vựng không theo quy luật ngữ âm (Phonics rules) và do đó những từ này cần được học phát âm theo phương pháp nhìn.

Đặc biệt, phương pháp đọc toàn chữ (Whole words) khuyến khích trẻ đọc to cả từ đó và đọc bằng cách nhìn (hiểu) thay vì chỉ giải mã cấu tạo âm vị của từ.

Với phương pháp này, trẻ được khuyến khích ghi nhớ cả từ vựng thay vì ghi nhớ các quy luật (bộ kí tự). Khi tiếp xúc với một lượng từ đủ lớn thì bé sẽ tìm ra quy luật về cách đọc của ngôn ngữ viết. Trẻ tham gia các hoạt động học tập bằng phương pháp này thông qua việc sử dụng hình ảnh để học. Phương pháp dạy nguyên từ (Whole words) ngoài ra còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ viết từ sớm do trẻ được tiếp xúc với tất cả các kí tự tạo nên một từ vựng.

Tuy nhiên phương pháp này cũng còn có một số nhược điểm như:

• Trẻ sẽ không có nền tảng phát âm đầy đủ như cách mà phương pháp ngữ âm (Phonics) có thể làm.
• Đối với những từ trông khá giống nhau, trẻ cần đoán từ (khả năng suy đoán). Ví dụ: những từ như house hay horse trông khá giống nhau, chúng đều bắt đầu bằng ho và kết thúc bằng se, cũng như có chung hình dạng (nếu bạn kẻ một đường viền bao quanh mỗi từ đó) và có chung độ dài, nhưng rõ ràng như bạn biết thì những từ đó là khác nhau. Một đứa trẻ mà học đọc thông qua phương pháp đọc toàn chữ (Whole words) sẽ có thể nhầm lẫn những từ như vậy.
• Phương pháp đọc toàn chữ (Whole words) không cung cấp cho trẻ những cách xử lí tình huống cho những từ trẻ không biết nghĩa. Trong trường hợp này, trẻ phải nghe từ, nhìn vào từ đó và hỏi ai đó xem từ đó nghĩa là gì. Trẻ sẽ dựa vào sự gợi ý hình ảnh và văn cảnh trong câu mà từ được sử dụng, từ đó suy đoán nghĩa của từ, rồi ghi nhớ chúng.

Muốn thành thạo trong việc học đọc, trẻ cần làm điều này hàng ngàn lần với hàng nghìn từ. Với phương pháp ngữ âm (Phonics), trái lại, trẻ chỉ cần học những âm vựng cơ bản và các âm khác trong theo quy luật ngữ âm (Phonics rules). Điều này giúp trẻ có thể học đọc được cả những từ mới mà trẻ chưa từng gặp bao giờ.

Những nghiên cứu chỉ ra rằng những trẻ học đọc tốt thường sử dụng phương pháp ngữ âm (Phonics) để có thể nhận diện và phát âm được những từ mới lạ.